Ալերգեններalergens

Կենցաղային ալերգեններ

Տան փոշին բաղկացած է տարբեր տեսակի սնկերից, բուսական մանրաթելերից, սննդի մասնիկներից, միջատների արտաթորանքից, մարդու և տնային  կենդանիների մաշկի (էպիդերմիս) մասնիկներից: Տան փոշու մեջ ապրում են փոշու տզեր: Այդ տզերը նույնիսկ սատկած վիճակում բացառիկ ուժեղ ալերգիկ հատկություններ ունեն: Փոշու տիզը հատկապես շատ է կուտակվում փափուկ կահույքի, ներքնակների, բարձերի, վերմակների, ծածկոցների և գորգերի մեջ:

Ծաղկափոշի

Ալերգեններ կարող են հանդիսանալ հետևյալ բույսերը. ծառերը և թփերը՝ կեչի, լաստենի, պնդուկենի, կաղնի, թխկի, բարդի, մոխրենի, կնձնի և այլն: Մոլախոտերը՝ խատուտիկ, կանեփ, եղինջ, օշինդր, գորտնուկ և այլն: Այս բույսերի ծաղկման շրջանին համապատասխան՝ առանձնացվում են ալերգիկ հիվանդությունների սրման երեք փուլ. առաջին՝ գարնանը ծառերի ծաղկման շրջանում (ապրիլ, մայիս), երկրորդ՝ ամռանը (ծաղկափոշի և ընդավորներ՝ հունիս, հուլիս), երրորդ՝ աշնանը (մոլախոտերի ծաղկափոշի՝ օգոստոս-հոկտեմբեր)

Կենդանական ալերգեններ

Ալերիգիա առավել հաճախ առաջացնում են շների և կատուների մազերը, մաշկի մասնիկները: Հատկապես վտանգավոր են կատուների մազերը: Անկախ տեսակից՝ կարճամազ և երկարամազ կատուների մազերը նույնքան վտանգավոր են: Կենդանիների թքի և մեզի նկատմամբ նույնպես հնարավոր է ալերգիկ ռեակցիա:  Ալերգիայի պատճառ կարող են լինել նաև փափուկ կահույքի և բարձերի միջուկ ծառայող տարբեր կենդանիների բուրդն ու մազերը: Միջատները՝ հատկապես տնային փոշու տզերը, խավարասերները ալերգիայի հիմնական պաճառներից են, հազվադեպ ալերգիա կարող են առաջացնել, ցեցերը, մրջյունները:

Բուսական ալերգեններ

Չնայած այն բանին, որ ալերգիա կարող է առաջանալ ցանկացած սննդամթերքի նկատմամբ՝ ամենատարածված ալերգեններն են կաթը, ձուն, ձուկը, խեցգետնակերպերը, սոյան, ցորենը և ընկուզեղենը, հատկապես՝ գետնանուշը: Գոյություն ունի նաև խաչաձև ալերգիա, որը հանդիսանում է մեկ այլ ալերգենի հետևանք: Օրինակ, գետնանուշի նկատմամբ ալերգիա ունեցող մարդկանց մոտ կարող է ալերգիա ի հայտ գալ նաև այլ տեսակի ընդեղենի նկատմամբ, օրինակ՝ ոլոռի, սոյայի լոբու, ոսպի:  Ձմերուկի նկատմամբ ալերգիա ունեցողների մոտ ժամանակի ընթացքում կարող է ալերգիա զարգանալ վարունգի և դդմի, իսկ խեցգետնեկերպերի նկատմամբ ունեցողների մոտ՝ խեցգետնի հանդեպ: Ոմանց մոտ ալերգիա է առաջանում սուլֆիտների նկատմամբ՝ քիմիական նյութեր, որոնք օգտագործվում են սննդամթերքի, օրինակ՝ չրերի և չորացված բանջարեղենի գույնը պահպանելու համար: Ռեակցիան դրսևորորվում է դժվարացած շնչառության կամ շոկի տեսքով սուլֆիտ պարունակող սննդի ընդունումից հետո: Սուլֆիտները կարող են նաև ասթմայի սուր նոպա առաջացնել:

Սնկային ալերգեններ

Սնկերը միկրոօրգանիզմներ են, որոնք ապրում են ինչպես շինություններում, այնպես էլ շրջակա միջավայրում: Շինություններում սնկեր հիմնականում հանդիպում են հին պատերի, օդի խոնավեցուցիչների մեջ, լոգասենյակներում, լոգարանի վարագույրի, սանտեխնիկայի վրա, աղբարկղերում, սննդի մնացորդներով արկղերում, ինչպես նաև խոնավ նկուղներում: Սնկերը լայն տարածում ունեն շրջակա միջավայրում: Դրանք կարող են լինել օդի, հողի, աղի և քաղցրահամ ջրի մեջ: Ալերգիկ հիվանդության սրում կարող է առաջացնել զբոսանքն անտառում, այգում կամ, խոտ, հատիկավորներ, տերևներ հավաքելուց հետո, հատկապես խոնավ և  տաք ամռանը կամ աշնանային տերևաթափից հետո: Կարևոր է իմանալ՝ կա արդյոք ալերգիա միկրոօրգանիզմ-սնկերի նկատմամբ, որովհետև լինելու դեպքում մարդու մոտ կարող է ալերգիա ի հայտ գալ այն սննդամթերքի նկատմամբ, որոնց պատրաստման  ընթացքում օգտագործվում է ֆերմենտացիա՝ կաթնամթերք (յոգուրթ, թթվասեր, տարատեսակ փափուկ պանիրներ՝ ռոքֆոր, կակամբեր, չեդդեր), խմորիչներ և խմորից պատրաստված մթերքներ (թարմ ցորենի կամ տարեկանի հաց, փքաբլիթներ), կաղամբ, ծխեցված միս կամ ձուկ, գարեջուր, ոչ ալկոհոլային խմիչքներ և այլն: Սնկերի նկատմամբ ալերգիա ունեցեղ որոշ մարդկանց մոտ հայտնաբերվել է պենիցիլինային խմբի հակաբիոտիկների անհանդուրժողականություն: